در ادامه فایل ارئه و چکیده سخنرانی جناب آقای دکتر قدرت الله قربانی (دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه خوارزمی) با عنوان «آموزه زیارت در الهیات شیعی و پیامدهای رویکرد غلوآمیز نسبت به آن» در همایش بین المللی الهیات زیارت که در نشست تخصصی «الهیات زیارت، معنای زندگی و اخلاق» برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می شود.

مشاهده فایل ارائه

زیارت در الهیات شیعی از آموزه‌ها و شعائر مهم است. اهمیت مناسک زیارت در آموزه‌های اساسی‌تر الهیات شیعی ریشه دارد. در واقع، الهیات شیعی شبکه‌ای از آموزه‌ها و شعائر دینی را تشکیل می‌دهد که در آن اعتقادات بنیادین نقش اساسی را در توجیه معرفتی و عمل ایمانی دینداران در باب سطوح بعدی نظام اعتقادات و شعائر ایفا می‌کنند. به نظر می‌رسد در این شبکه الهیاتی، پدیده زیارت، به مثابه نوعی از مناسک و شعائر دینی، در جایگاه ثانوی و چه بسا حاشیه‌ای آن قرار دارد؛ یعنی زیارت تنها مبتنی بر توجیه معرفتی و ایمانی نظام اعتقادات، به ویژه باورهای اساسی الهیات شیعی، دارای پذیرش معرفتی و عملی است. با این ملاحظه آنچه تاریخ عملی الهیات شیعه نشان می‌دهد مشکلات و چالش‌های خاص مربوط به پدیده زیارت است. از جمله این که، ما ظاهراً با انبوه روایات منقول از امامان شیعه و پیامبر اسلام مواجه‌ایم که تعداد بیشتر چنین روایاتی جایگاه و کارکردی ناپذیرفتنی و مخالف اعتقادات بنیادین شیعی و بعضاً خردستیز برای پدیده زیارت را معرفی می‌کنند. ضمن این که طی قرون گذشته از سوی عالمان شیعه تلاش چندانی برای ارزیابی اسنادی و محتوایی این نظام روایی صورت نگرفته است که این اهمال موجب شیوع بیش از حد آنها در میان عوام و رشد دینداری عوامانه زیارت‌محور گردیده است. نتیجه ناشی از گسترش تاریخی این پدیده، فربه شدن آموزه زیارت و تنگ شدن فضای لازم برای دیگر آموزه‌ها و ابعاد دین و نقش پررنگ زیارت برای تعریف هویت جامعه شیعی بر اساس آن شده است. در حالی که نگاه آسیب‌شناسانه نشان می‌دهد که آموزه زیارت که عمدتاً عملی مستحبی است به لحاظ الهیاتی در میانه و چه بسا در حاشیه شبکه الهیات شیعی قرار دارد و لذا تنها هنگامی دارای کاربردی درست است که متناسب جایگاهش از آن استفاده گردد و از افراط در باب آن اجتناب گردد،