در ادامه فایل تصویری و چکیده سخنرانی جناب آقای دکتر مسلم نادعلی‌زاده (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی اهل‌بیت (ع)) با عنوان «گونه‌شناسی ادبیات زیارت در شعر فارسی» در همایش بین المللی الهیات زیارت که در نشست تخصصی «الهیات زیارت در گستره ادبیات و سفرنامه ها» برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می شود.

مشاهده فیلم سخنرانی

دریافت فایل ارائه

زیارت حج و مشاهد مشرّفه از موضوعات مورد علاقۀ شاعران در سرودن شعر بوده است. این گرایش در حدّی بوده که منجر به پیداشدن گونه‌هایی متنوّع در ادبیّات مربوط به زیارت در شعر فارسی شده است. در این پژوهش، به بررسی نمونه‌هایی از هر یک از گونه‌های مورد بحث پرداخته شده است: اشتیاق‌نامه‌ها یا آرزونامه‌ها، شوق و خواهش شاعران در جهت تشرّف به زیارت بازتاب می‌دهند؛ زیارت‌نامه‌های منظوم، ترجمۀ زیارت‌هایی است که در کتب ادعیه و زیارات به خواندن آنها توصیه شده است نظیر زیارت عاشورا، زیارت جامعۀ کبیره و... به زبان شعر. چاووش‌خوانی در بدرقۀ زائران و استقبال از ایشان به کار می‌رود. درنوشت‌ها، کاشی‌نوشت‌ها، ضریح‌نوشت‌ها و سنگ‌نبشته‌ها در کنار کتیبه‌ها و گورنوشت‌ها، بیان‌کنندۀ ارادت شاعران به شخصیّت‌های مدفون در بقاع متبرّکه است. مادّه‌تاریخ‌ها به زمان ساخت یا تعمیر بناها و نصب ضریح‌ها و مسائلی مشابه اشاره دارند. توبه‌نامه‌ها، توسّل‌نامه‌ها، اشعار سلامیّه و صلواتیّه و نظایر آن، به آداب تشرّف و تحوّلات درونیِ زائر مرتبط است. اشاره به مسائل اجتماعیِ مربوط به زیارت نظیر تعرّض دُوَل متجاوز به اعتاب مقدّسه و بثّ‌الشّکوی‌ها از دیگر گونه‌های ادبیّات زیارت است. اشعار انتقادی با هدف آموزش زیارت صحیح و نیز تعزیه‌نامه‌ها با موضوع زیارت مشاهد مشرّفه و خطراتی که برای زائران پیش می‌آمده یا توصیف کراماتی که در این سفرها ظاهر می‌شده است، انواع دیگر ادبیّات منظوم زیارت را شامل می‌شوند.