در ادامه فایل تصویری و چکیده سخنرانی جناب آقای دکتر مسعود صادقی (استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه تهران) با عنوان «الهیات زیارت بین مناسک و اخلاق» در همایش بین المللی الهیات زیارت که در نشست تخصصی «الهیات زیارت، معنای زندگی و اخلاق» برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می شود.

مشاهده فیلم سخنرانی

زیارت در مطالعه پدیدارشناختی دین در مقوله شعائر و مناسک قرار می‌گیرد. شعائر و مناسک در جوامع پیشامدرن نقش و کارکرد اجتماعی و سیاسی مهمی بر عهده داشتند. پیشرفت و رشد فرهنگی جوامع اگرچه اجتناب‌ناپذیر نیست، اما تحقق آن در جوامع مدرن همراه با رشد آگاهی اخلاقی بوده است، و اخلاق توان این را پیدا کرده است که برخی از کارکردها و نقش‌های سیاسی و اجتماعی شعائر و مناسک را عهده‌دار شود. این توان  را هم فیلسوف تومیستی مسیحی، ژاک ماریتن، و هم فیلسوف کانتی فرهنگ، ارنست کاسیرر، مورد توجه قرار داده‌اند. در جوامع پیشامدرن هم هر جا آگاهی اخلاقی محوریت یافته است بر این جایگزینی تأکید شده است. در سنت ایرانی و اسلامی آثار سعدی شیرازی نشان از این محوریت یافتن اخلاق دارد و نشانگر نوعی رشد اخلاقی است. سعدی غیر از نماز و روزه به عنوان دو شعائر اصلی اسلام به حج و سفر حج به عنوان مهم‌ترین مناسک زیارتی از همین منظر می‌نگرد و اخلاق را مسئول نقش و کارکردی می‌داند که این مناسک و شعائر عهده‌دار آن بوده‌اند. در این صورت، درون الهیات اسلامی مقوله و بعدی از دین نقش و کارکرد مقوله و بعد دیگری از دین را به انجام می‌رساند و کلیت و انسجام الهیات حفظ می‌شود.