در ادامه فایل صوتی و همچنین گزارش مکتوب سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد غلامعلی (استادیار دانشگاه قرآن و حدیث؛ معاون پژوهشکده علوم و معارف حدیث) با عنوان «آموزه های تربیتی زیارت» در چهارمین پیش‌نشست همایش بین‌المللی الهیات زیارت که توسط دانشگاه و پژوهشگاه قرآن و حدیث در تاریخ 5 مهرماه ۱۴۰۲ در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، دانشگاه قرآن و حدیث  برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.

مشاهده فیلم سخنرانی

حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد غلامعلی در ابتدای ارائه خود به تعریف تربیت و زیارت پرداخته و گفتند: تربیت  به معنای پرورش دادن و زمینه سازی رشد استعداد ها یا ایجاد تغییرات در افراد در جهت مطلوب است. در معنای زیارت هم از یک سو توجه و روی آوردن و از سوی دیگر یک رویگردانی نهفته است. زمانی که انسان به زیارت می رود همزمان توجه و علاقه خود را معطوف به یک چیز می کند و از سوی دیگر، از سایر عوامل روی می گرداند.

ایشان در ادامه به پیشینه پژوهش در موضوع آموزه های تربیتی زیارت اشاره کردند و موضوع تبدیل بقاع متبرکه به قطب فرهنگی را یکی از ظرفیت های پژوهشی و عملی دانسته و افزودند: اگر پژوهشگران و محققان در این زمینه واکاوی عمیقی داشته باشند می توان از این ظرفیت عظیم تربیتی بقاع متبرکه بهره برد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد غلامعلی موضوع اصلی بحث را چالش های تربیتی امروز انسان برشمردند و به بیان روش ها و ارکان تربیت در گذشته پرداخته و افزودند: در گذشته مصون سازی مکانی و منع رفت و آمد به برخی اماکن یکی از راه هایی بود که با اِعمال آن بر روی متربی و کودک، بسیاری از چالش های تربیتی برطرف می شد. این درحالی است که امروزه با توسعه فناوری اطلاعات عملا مصون سازی مکانی کارآیی خود را از دست داده است. در گذشته، ادبیات دینی در جهت منع یک رفتار و یا ترغیب به انجام یک عمل بسیار موثر بود. برای مثال گفتن واژه واجب یا حرام باعث کنترل بسیاری از ناهنجاری های رفتاری متربی و کودک می شد. اما امروزه نه تنها این ادبیات تاثیر خود را ازدست داده، بلکه این نوع عبارات مورد تمسخر هم قرار می گیرند. ایشان عادت دادن، تلقین و تحمیل را از راه های دیگر تربیت سنتی برشمرده و افزودند: این نوع روش های  تربیتی علیرغم تاثیر خوبی که در گذشته داشتند، امروزه کارکرد خود را از دست داده اند.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد غلامعلی در ادامه بحث به ارائه راهکارهایی جهت بهره مندی از ظرفیت تربیتی زیارت پرداختند. ایشان تبیین تأثیرات زیارت بر روی زائر را یکی از این راهکارها برشمرده و افزودند: باید زائر به این درک و آگاهی برسد که اگر آداب زیارت را رعایت کند متوجه آثاری می شود که در زندگی شخصی و اجتماعی او مشهود است. در زیارات و ادعیه هم به برخی از این آثار اشاره شده است. همچنین با تاکید بر این نکته که زیارت لزوما نباید در یک زمان و مکان خاص باشد، بلکه در هر زمانی می توان توجه خود را معطوف به مزور کرد و از او تغییرات و امید را درخواست نمود، می توان این تغییرات و اثرات را پررنگ کرد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد غلامعلی راهکار بعدی  برای ارتقا بهره وری تربیتی در زیارت را  ارائه قواعد و معیار برای زائر دانستند. ایشان افزودند: به جای تحمیل و تلقین می توان با ارائه قواعد و معیار، کاری کرد که زائر خود را با آن‌ها بسنجد و لحظه به لحظه خود را در معرض مقایسه با آن معیارها قرار دهد.

راهکار دیگری که حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد غلامعلی بدان اشاره کردند تحول در مفهوم تدیّن است. می توان با پررنگ کردن مؤلفه هایی مثل اعتقادات دینی، احساسات و عواطف در زیارت، بهره های تربیتی از آن برد.

ایشان در پایان، شناخت مخاطب عصر امروز و اقتضائات زمانی را مهمترین عوامل در ارائه راهکارهای تربیتی عنوان کردند، مسئله ای که در صورت عدم توجه به آن نمی‌توان شاهد اثرگذاری تربیتی کامل زیارت باشیم.

تهیه کننده: مهدی تقیون