سخنرانی آقای دکتر محمد کاظم علوی در پیش نشست دوم
30 خرداد 1402
سخنرانی آقای دکتر محمد کاظم علوی در پیش نشست دوم

در ادامه فایل تصویری، فایل ارائه و همچنین گزارش مکتوب سخنرانی آقای دکتر محمد کاظم علوی (دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری) با عنوان «الهیات اگزیستانسیالیستی زیارت» در دومین پیش‌نشست همایش بین‌المللی الهیات زیارت که توسط «بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی» در تاریخ ۲۴ خردادماه ۱۴۰۲ در مشهد مقدس برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.

فایل ارائه

 

 

آقای دکتر علوی در ابتدا عنوان کردند : نکته ی قابل توجه این است که هدف از این پژوهش چیست؟ به زیارت می توان از جهات مختلفی نگریست، گاهی به زیارت می توان به عنوان یک عبادت جمعی نگاه کرد و گاهی زاویه تحلیل و بررسی پژوهشگر به زیارت به عنوان یک سوژه فردی است.

اگزیستانسیالیسم سوژه فردی را به یک سوژه جمعی، و به عبارت بهتر به یک سوژه فلسفی تبدیل می کند.

در منشور اگزیستانسیالیست ها سه نکته کلیدی مورد توجه واقع شده است. مطابق مبانی اگزیستانسیالیستی منظور از انسان، وجود شخصی انسان است. از این رو مطابق این اندیشه، نگاه مجرد و انتزاعی طرد می شود و در مقابل انسان انتزاعی، انسان انضمامی وجود دارد، یعنی انسانی که ملزم و همراه با همه نسبت ها است. در نتیجه ما با وجود شخصی فرد روبه رو هستیم.

نکته قابل توجه دیگر این است که ما چگونه باید نسبت به این انسان شناخت پیدا کنیم؟

در مبحث حاضر، یک رابطه سوژه با سوژه متصور است. از این رو معرفت متناسب، یک نوع معرفت درونی است و من بازیگر این معرفت هستم و نقش تماشاگری برای من متصور نیست. یعنی ما تماشاگر خودمان نیستیم بلکه مشغول بازیگری در این عرصه هستیم.

دکتر علوی در ادامه بیان کردند که نکته سومی که در منشور اگزیستانسیالیست به آن اشاره شده است مفهوم آزادی است. آزادی برای اگزیستانس انسان است، و با آزادی می باید تجربه زیستن را آموخت. آزادی در اینجا به معنی بهره برداری از امکاناتی است که در اختیار انسان می باشد و تا زمانی که انسان از این اختیار استفاده نکند به او اصالت داده نمی شود. از این رو انسان آینده خود را خودش می سازد.

در انتها دکتر علوی به بیان اصطلاحاتی در باب زیارت پرداختند:

اولین اصطلاح و فعلی که عمدتا در زیارت صورت می گیرد مقوله عزیمت است که بین وجود فی نفسه و وجود لنفسه در این باره تفاوت وجود دارد.

اصطلاح دیگر موقعیت مرزی است. در زندگی روزمره برخی موقعیت های عادی که معنای آن برای ما مشخص است وجود دارد. عافیت طلبی جزو موقعیت های عادی در زندگی موجب می شود. اما عزیمت نفی این موقعیت های عادی و حرکت به سوی مطلوب است. عزیمت در واقع نفی مبدا و حرکت برای ساختن است.

در انتها دکتر علوی به تعریف زیارت پرداختند و اشاره کردند که زیارت یک پدیدار سابجکتیو  است که انسان با آن زندگی کرده و دل کندن از آن آسان نیست. نقطه اثر گذار در زیارت، نوع برخورد و حضور فرد در برابر کمال مطلق است. در این مرحله فرد باید بداند که زیارت شونده کمال مطلقی است که زائر در برابر آن هیچ است. برخی به اشتباه تصور می کنند که آخرین نقطه در زیارت رسیدن به مقصد است، اما در واقع آخرین نقطه در زیارت تعالی است. تعالی یعنی از نفی خود به حقایق برسیم. غفلت اصلی انسان در این دنیا نسبت به خود حقیقی است که زیارت آن را به انسان خاطر نشان می کند.

 

تهیه کننده: محمد پاینده