حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی در شروع سخنان خودشان تحلیل مفهومی زیارت را از زوایای مختلفی امکان پذیر دانستند و نوع تحلیل مفهومی خود را دارای ویژگی های متمایزی از دیگر زوایا دانستند. اول اینکه این مدل تحلیل مفهومی برپایه یک مفهوم بنیادین قرآنی به نام عهد استوار است. در دنیای اسلام گرایش های فکری مختلفی داریم که نه تنها زیارت را از نقش محوری خود خارج کرده اند بلکه با تردید ها و انکارهایی هم روبرو است، که نمونه جدی آن در اندیشه های سلفی معاصر وجود دارد. ارجاع به مفهوم بنیادین قرآنی عهد کمک می کند که زیارت به مثابه یکی از امتداد های اصول قرآن محسوب شود. ایشان در بیان ویژگی دوم این نوع تحلیل افزودند در مفاهیم ابراهیمی برخی مانند مفهوم عهد و کتاب مشترک هستند. برخی مفاهیم دیگر اختصاصی هستند. مانند مفهوم شهادت که اختصاصی قرآن است. از این منظر مفهوم عهد از مفاهیم بنیادین میان تورات و انجیل و قرآن است و قدرت ارجاعی بسیار قوی نسبت به سایر مفاهیم دارد. سومین ویژگی متمایز کننده این تحلیل مفهومی، وجود ارجاع خاص به تفکر شیعی است. مجموعه آموزه های امامت در تشیع در مرحله اول ارجاع به مفاهیم بنیادی قرآن است و در مرحله دوم ارجاع به مفاهیم بنیادین ادیان الهی. فلذا یک پیوستار بین زیارت با قرائت شیعی با مجموعه ی آموزه‌های ادیان ابراهیمی وجود دارد.

حجت الاسلام والمسلمین مجتبی الهی بعد از مقدمه ی خود به واژه شناسی و تعریف واژه عهد پرداختند و عهد را به معنای  «پیمان دوطرفه که این پیمان لازم الوفا است و می تواند به گونه ی شدید و به شکل میثاق تلقی شود که طرفین تضمینی برای عمل به عهد خود ارائه می دهند» تعریف کردند. ایشان بعد از ذکر برخی مصادیق عهد در تاریخ به کاربرد اسمی و فعلی عهد در قرآن اشاره کردند. عهد در قرآن در چند ساحت استفاده شده است. عهد میان خدا و انسان ها، عهد میان خدا و انسان های برگزیده، عهد میان خدا و اقوام برگزیده. ایشان بعد از بیان اقسام کاربرد عهد در قرآن به توضیح هرکدام پرداختند. ایمان و اعتقاد به خدا و دوری از شیطان در پرتو عهد خداوند و انسان ها بوده. وجود انسان ها از سمت انسان و فیض خلقت از سمت خداوند تضمین های این عهد و میثاق است. از یک جهت دیگر، خداوند مجموعه دستوراتی که بعنوان تشریع در قرآن بیان شده را هم  «عهد الله» می‌نامد. عهد دیگر، عهدی اختصاصی میان پیامبر و امامان است. این میثاق را قرآن میثاقی غلیظ تر و شدیدتر عنوان می کند. زیرا تکالیفی که انبیا و ائمه داشتند دیگران نداشتند. اما عهد در مورد اقوام برگزیده، عهد و میثاق شهادت است. شهادت در این مقام دارای چند معنا ست، که یکی از آنها گواهی دادن به وفای عهد دیگران است و یکی از اثرات این گواهی مقام شفاعت است. قرآن در مورد قوم و امت آخرالزمان پیامبر تعبیر به امت وسط کرده است. این وسط به معنای یک علوّ کانونی است. در احادیث شیعی از قرآن بعنوان عهد خدا یاد شده است. همانگونه از عهد عتیق و جدید بعنوان عهد بین پیامبران قبل از مسیح و خود مسیح نام برده اند. حجت الاسلام الهی در مورد عهد اختصاصی خداوند با امام به آیه 124 سوره بقره اشاره کردند و رسیدن به این عهد را مستلزم گذراندن ابتلائات دانستند. و این عهد هم در امتداد عهد خداوند با همه انسان هاست. عهد خداوند با انسان هم بصورت مستقیم و هم بصورت غیرمستقیم از طریق امام وجود دارد.

 امام رضا علیه السلام در روایتی فرموده اند هر امامى به گردن دوستان و شیعیان خود عهدى دارد که وفاى کامل به این عهد ، و بجاى آوردن نیکوى آن ، با زیارت قبور آنان است. پس تمامیت عهد، عمل کامل به عهد زیارت است و درصورتی که به عهد خود عمل کنند ائمه از طریق شفاعت از آنها دستگیری خواهند کرد. حجت الاسلام الهی تاکید کردند این عهد ها به نوع دیگری در عهدین هم وجود دارد.

ایشان سخنان خود را چنین جمع بندی کردند: زیارت چه مبتنی بر اندیشه یهودی، چه مسیحی و چه اسلامی عمل به عهد خداوند و تجدید عهد با شاهدان و کسانی است که عهد اختصاصی دارند و کامل کننده عهد انسان با خداوند است. با این تقریر، زیارت یک اصل توحیدی است و از حالت صرف کسب تقدس و اجابت دعا بالاتر می رود و امتداد عهد ازلی خداوند با همه انسانهاست.

تهیه کننده: مهدی تقیون